Bilgisayar Bütünleşik Üretimle ilgili bazı temel tanımlamalar

 

Ürün tasarımı ve üretim biçimleri dikkate alındığında yoğunlukla bilgisayar kullanıldığı gözlemlenir. Yapılan işe göre kimi zaman birbirine karıştırılan temel kavramlara bir göz atalım.

Otomasyon (Automation)

Bir üretim veya hizmet sürecinde tamamen veya kısmen kendiliğinden ölçme, değerlendirme, karar verme ve uygulama yetenekleri bulunan sistemlere otomasyon sistemleri denir.

Tasarım teknolojilerine dayalı olarak böyle sistemler tamamen mekanik olabilecekleri gibi, günümüzdeki örneklerine uygun olarak elektromekanik, hatta bilgisayarla bütünleşik olabilir.

Başlangıçta otomatik bir sistem yapmak, çalışan bütün işleme parçalarının mekanizmalar yoluyla denetlenmesini gerektirmekteydi. Bu durum çok sayıda zamandaş mekanizmanın büyük bir hassasiyetle tasarlanması ve işletilmesi anlamına gelir, içinde farklı eylemleri yapabilecek çok sayıda kayış-kasnak, dişli, egzantrik ve yürek mekanizmaları bulundururdu.

Mekanik hareketlenmelerin üretilmesi için çok sayıda aktarma sistemi gereksinimi sistemlerin çok pahalı olmasına neden olurdu.

Oysa günümüzde hareketlenmeler, ihtiyaç duyulan yer ve büyüklükte elektrik motorlarıyla sağlanmaktadır. Bunların sürülmesi için gerekli olan enerji ve kumandalar elektrik kablolarıyla kolayca motora kadar ulaştırılabilmektedir. Üstelik elektriksel kumandalar çok karmaşık ihtimal ve hesaplamaları yapabilen elektronik cihazlarda üretilmektedir. Bunların doruk noktası ise şüphesiz doğrudan bilgisayar kullanmaktır. Bu nedenle günümüzde otomasyon bir ya da daha fazla bilgisayar ya da mikrodenetleyicili sistemin bulunduğu organizasyonlar olarak değerlendirilir.

Katı ve Esnek Mantık (Hard and Soft Automation Logic)

Bir otomasyon sistemi tasarlanırken; amaca uygun olarak sistemde ölçülecek ve değiştirilecek parametrelerin karşılıklı ilişkilerini düzenleyen, yani hangi durumda ne yapılması gerektiğini belirleyen bir mantık ortaya konur. Otomasyon sisteminden beklenilen bu mantığa göre davranmasıdır.

Eğer bu mantık sadece tek bir işi tekrarlayacak biçimde tasarlanmış ise bu sistemlerin mantığına katı mantık adı verilir. İşin kısmen veya tamamen değiştirilmesi halinde otomasyon sistemi de yeniden tasarlanır.

Eğer sistem daha üniversal (genel hizmet amaçlı) iş parçalarından oluşuyor ve bunların kendi aralarındaki organizasyonu sağlayacak mantık kolayca değiştirilebiliyorsa buna da esnek mantık adı verilir. Bu tanımlama çoğunlukla programlanabilir sistemler anlamına gelir ki, günümüzde daha ziyade bilgisayar kullanılmaktadır.

Bilgisayar Destekli Tasarım- Bilgisayar Destekli Teknik Çizim

(Computer Aided Design – Computer Aided Drafting (CADD))

Özellikle tasarım aşamasında bilgisayarın çeşitli durumları irdelediği (analiz ettiği) ve mümkün sonuçları gösterdiği çalışmalara verilen addır. Birçok tasarım yardımcısı simülatör bu amaçla kullanılır.

Diğer taraftan birçok düzeltmeyi ve tekrarlanmış nesne çizimlerini içeren teknik resimlerin yapılmasında bu amaçla hazırlanmış AutoCAD gibi programlar kullanılır. Aslında kullanım ve çizim oluşturma teknikleri bakımından pergel-gönye-cetvel ile yapılan çizimlerden farklı olmayan bu programların kullanımı tasarımcıya vakit kazandırmayı amaçlamaktadır.

Bilisayar Sayısal Kontrol (Computer Numerical Control (CNC))

Eskiden torna, freze ve pres gibi takım tezgahları ustalar tarafından kullanılır ve çıkarılan işin kalitesi ustanın yeteneği ile belirlenirdi. Binlerce parçanın mikrometrik hassaslıkla birbirinin aynı olmasını sağlamak zordu. Aynı tezgâhların kontrolü bir bilgisayar ve bilgisayara yüklenmiş resim tabanlı bir yazılım tarafından da yapılmaktadır. Bu tür makinelere genel bir ad olarak CNC adı verilmektedir.

Bilgisayar Bütünleşik Üretim (Computer Integrated Manufacturing (CIM))

Tasarım, planlama, üretim hattâ stok aşamalarının her birisinde değişik amaçlarla bilgisayar kullanılan sistemlere bilgisayar bütünleşik sistemler adı verilir. Dolayısıyla CIM sistemleri yukarıda bahsedilen sistemlerin bir ya da daha fazla türü barındırılır. 

Olay (Event) Bir süreçte durum değişikliği yaratan faaliyetlere verilen addır. Örneğin bir sipariş alınması, doktorun tahlile karar vermesi, üretimin tamamlanması, faturanın kesilmesi birer olaydır. Bir olay bir başka katmanda yeni bir faaliyeti tetikleyerek başlatabilir.

Tersine Mühendislik (Reverse Engineering) tamamlanmış bir ürünün hangi fonksiyonlara sahip olduğunu ve bileşenlerinin neden ve nasıl tasarımlandığını araştırmak, teknolojisini anlamak için yapılan çalışmadır.

Yeniden Mühendislik (Reengineering) Tamamlanmış bir ürünün mevcut özelliklerini iyileştirmek, üretim yöntemlerini kolaylaştırmak, bileşenlerini azaltmak, maliyetini düşürmek gibi amaçlarla yeniden gözden geçirilmesidir.